Op 25 december in het jaar 0 werd in Betlehem (Palestina) een jongetje geboren met de naam Jezus. In boeken en films werd het verhaal van zijn leven opgeschreven en verbeeld en Jezus werd wereldberoemd. Een nieuwe religie ontstond op basis van zijn leven.
Op 31 juli in het jaar 1980 werd in Goderics Eind (Zuidwest Engeland) een jongetje geboren met de naam Harry Potter. In boeken en films werd het verhaal van zijn leven opgeschreven en verbeeld en Harry werd wereldberoemd. Een nieuwe religie…
Harry en Jezus
Oh nee, zover is het nog niet. Maar stel je voor dat het er wel een keer van komt. Het zou zomaar kunnen gebeuren. Dat er een religie wordt gesticht op basis van het geloof in Harry. Het is niet onmogelijk. Want het staat op Wikipedia: Harry bestaat echt en we kennen ook zijn geboorteplaats. Is er over honderd jaar een community van mensen op vliegende bezemstelen die denken dat Harry echt geleefd heeft? Een jongetje van vijf was ervan overtuigd dat de films over Harry Potter nep waren, maar dat Harry zelf echt was. Als over een figuur boeken zijn geschreven, films zijn gemaakt en er zelfs legopoppetjes bestaan, dan moet ie wel echt zijn, zo was zijn redenering. Harry Potter bestaat in zijn beleving dus gewoon, ook al zijn zijn films nep.
Harry Potter is een archetype voor wie wij zijn als mens. Voor de meeste mensen is dat wel duidelijk. Hij is een literair figuur die tot leven is gewekt door Joanne Rowling. Jezus is ook een archetype voor wie wij zijn als mens. Ook hij is een literair geschapen figuur die tot leven is gewekt door zijn biografen. Voor veel mensen is dit helaas niet duidelijk. De mythe van Jezus komt voort uit al die andere mythen, die al eeuwen en zelfs millennia vóór hem bekend waren. Verhalen over al die andere verlosserfiguren in oude religies, die ook op 25 december waren geboren. Die ook geboren werden uit een maagd, al dan niet aan een kruis stierven, om drie dagen later weer tot leven te komen. Die over water liepen, water in wijn veranderden, zieken genazen, doden deden opstaan, oordeelden over de levenden en de doden. En zoveel meer.
Er zijn geen bewijzen dat Jezus een historisch bestaand persoon was. Ik ben ze nog niet tegengekomen. Er is inhoudelijk ook niets origineels aan het verhaal van Jezus. Het is een bewerkte en geniale versie van al die verhalen over heidense goden die al zo lang bestonden in alle culturen. Het unieke van Jezus’ verhaal is dat het de belangrijkste elementen uit de levensbeschrijvingen van Mithras, Dionysius, Hercules, Boeddha, Horus, Osiris en noem ze allemaal maar op heeft samengebracht en het nadrukkelijk van een historische en geografische context heeft voorzien. En ook is het uniek dat dit verhaal wereldwijd bekend is geworden.
Harry Potter leeft niet echt en toch leeft hij in ons. Zo is het ook met Jezus. Als niet-historisch persoon leeft hij in ons. Hij is het archetype van onze ziel. En daardoor is hij echter dan echt. Verhalen spreken aan. Ze laten iets zien van wat en wie we zelf zijn. Zo ook de verhalen over Harry en Jezus. Zij zijn niet bestaande literaire, mythische personages. Wat over hen geschreven is, kun je typeren als waar, maar niet als echt gebeurd. Harry en Jezus zijn de getuigen van een werkelijkheid die heel echt is, maar die niet rationeel-wetenschappelijk beschreven kan worden. We herkennen onszelf in hen. We spiegelen onszelf aan hen. Niet omdat ze historisch zouden zijn. Maar omdat zij onze ziel verbeelden. Op die manier gebeuren zij continu in al onze levens. In het hier en nu.
Ik stel voor dat we niet opnieuw een religie gaan stichten. Een religie waarin we geloven in Harry. Zoals de religie van het christendom, die voortkwam uit het verhaal van Jezus. Een hiërarchische religie die met gebruik van veel geweld groter is geworden. Velen moesten zich bekeren tot deze religie met de rug tegen de muur en met het mes op de keel. Iets wat volkomen in strijd is met de boodschap van Jezus. Het christendom is de meest dodelijke religie op aarde gebleken. Laten we voorkomen dat zoiets weer gebeurt. En laten we ophouden met alle religieuze uitingen waarin de buitenkant belangrijker is geworden dan de binnenkant.
Het bijzondere van de verhalen in de bijbel is dat het geen mythologie van goden is, maar een mythologie van mensen van vlees en bloed. Door de verhalen over de stamvaders, het oude Israël en Jezus te voorzien van een historische en geografische context komt het grote verhaal van de mens veel dichterbij. Maar in de kerk is men deze inspirerende verhalen ‘letterlijk’ gaan interpreteren. Om ze vervolgens om te smeden in dorre dogma’s die je moet geloven. Op straffe van… De fictieve figuur van Jezus is uit zijn context gehaald. Hij is in bezit genomen door de machthebbers. Ze gingen aan de haal met zijn verhaal. Om in zijn naam over mensen te kunnen heersen. De georganiseerde religie rondom het verhaal van Jezus is een wapen geworden waarmee mensen klein gehouden werden. Terwijl hij juist in het leven geroepen was om mensen hun grootsheid te laten ervaren.
Het meest inspirerende verhaal is voor mij het verhaal van Jezus. Ik heb de mythische Jezus in mijn hart gesloten. Hij is een levende werkelijkheid. Voor mij vertegenwoordigt hij de waarheid van het mysterie van de mens. Fictie is zoveel krachtiger dan non-fictie. Wij mensen houden van verhalen. We laten ons meeslepen door narratieven. Dat maakt ons leven aangenamer. Maar het kan ons ook in de weg gaan zitten. De verhalen zijn niet het leven zelf. Ze zijn slechts richtingwijzers. Ze wijzen naar onszelf. Naar ons eigen verhaal. Dat verhaal mag iedereen horen. Dat verhaal mag geschreven worden. Dat verhaal moet tot leven komen. In jou en in mij. Ik ben mijn verhaal. Jij bent jouw verhaal. Ik ben het zelf. Jij bent het zelf. Dat is het echte verhaal.