Is Jezus de enige weg?

In hun visie is er maar één weg tot God, namelijk via de kerkelijk-dogmatische Jezus – en dat sluit alle andere religieuze en spirituele wegen automatisch uit. Voor veel mensen die moe zijn van en teleurgesteld zijn in hun spirituele zoektocht waarin ze van alles tegenkwamen wat uiteindelijk niet werkte, is zo’n duidelijk en eenvoudig omschreven Jezus-geloof bijzonder aantrekkelijk, gezien de vele bekeringen die momenteel plaatsvinden. Alsof je een muntje in een automaat stopt en je ziel daardoor vanzelf in de hemel springt. Het is niets anders dan het inwisselen van pseudo-spiritualiteit voor pseudo-religie.

Maar Jezus zegt toch zelf: ‘Ik ben de weg, de waarheid en het leven’? Inderdaad en dat is een prachtige en krachtige uitspraak. Maar je kunt die uitspraak alleen maar als uitsluitend interpreteren wanneer je de betekenis van taal en de kracht van verhalen niet voldoende kent. Toen de kerk ontstond en tot een hiërarchisch machtsinstituut werd gemaakt, is het verhaal van Jezus gaandeweg uitgelegd als een historisch verhaal. Dat was in het begin niet zo. Paulus, de grondlegger van de gemeenschap van de ‘mensen van de weg’, heeft Jezus nooit lijfelijk ontmoet, maar wel in een buitenlichamelijke ervaring. En de verschillende evangeliën, die het leven van Jezus beschrijven, ontstonden pas lange tijd na Paulus.

Waar het faliekant mis gaat, is wanneer je denkt dat Jezus noodzakelijk een historisch figuur is. Waarom denken we dit ook niet bij iemand als Odysseus, Sneeuwwitje of King Arthur? Zowel orthodox-christelijke als modern-christelijke theologen gaan uit van een historische Jezus, terwijl daarvoor geen enkel overtuigend bewijs is. Theologen slaan de sprankelende schoonheid van de Jezus-verhalen hiermee plat. Voor orthodoxe theologen is Jezus vooral goddelijk en is alles wat over Jezus in de Bijbel geschreven staat, letterlijk gebeurd. Wat helemaal niet kan, als je eerlijk alle teksten naast elkaar legt. Moderne theologen breken zich het hoofd over wat je wel of niet als letterlijk gebeurd moet beschouwen in het leven van Jezus. Alles wat ‘goddelijk’ aan hem is, schrappen ze. Ze houden alleen een ‘menselijke’ Jezus over. En daarmee gaat de diepere betekenis van het verhaal helemaal verloren.

De kerkgelovigen volgen netjes de lijn die de kerkelijke theologen aangeven. De discussies in de kerken over wat wel en wat niet historisch is aan Jezus gaan tot vandaag aan toe volop en onverminderd door. Dit ervaar ik als een jammerlijke tijdverspilling aan een Jezus die buiten ons is, namelijk millennia geleden, waardoor we zomaar voorbijgaan aan het gegeven dat de echte Jezus gewoon in ieder mens woont. Jezus wordt als een mythologisch figuur geïntroduceerd in de Bijbel. Het gaat om wereldliteratuur. De figuur van Jezus en de beschrijving van zijn leven is niets anders dan een geniale en moeilijk te overtreffen metafoor voor onze ziel met alle processen die zich daarin afspelen. Ik herken keer op keer de waarheid van mijn leven in de prachtige Jezus-verhalen. De Bijbelschrijvers laten Jezus zeggen in hun verhalen: ‘Ik ben het zelf’. 

Mijn Bijbel staat in mijn boekenkast naast de sprookjes van Grimm en Andersen, de Ilias van Homerus, de Buddhavacana en de Goddelijke Komedie van Dante. Verhalen en boeken zijn richtingwijzers. Ze zijn divers en ze vullen elkaar aan. In de kern gaan ze steeds over hetzelfde. Over het leven van elk mens op aarde. Maar het gaat uiteindelijk niet om de verhalen. Het gaat om mijn leven hier en nu. Jezus is voor mij geen historische figuur, maar een levende werkelijkheid waarin ik continu verblijf. 

De bijbelse verhalen en speciaal die over Jezus inspireren mij in mijn leven, net zoals sprookjes dat kunnen doen. Luisterend naar die verhalen leer je jezelf beter kennen. Net als Jezus, de Elckerlyc, de Jan Alleman, ben ik zelf de weg. De reis die mijn ziel door het leven maakt is mijn eigen weg. Ik ben mijn eigen weg, ik ben mijn eigen waarheid, ik ben mijn eigen leven. Dat besef maakt pas krachtig! Ik heb juist niemand buiten mijzelf nodig. Alles wat ik nodig heb om mens te zijn op aarde, zit al in mij. De Jezus die in mij huist is in mij geboren, sterft in mij en staat in mij op. Deze Jezus is de enige weg.